ویرایش و تنظیم: خسرو شمیرانی
ایالات متحده آمریکا دور تازهای از تحریمها علیه قضات دیوان کیفری بینالمللی (ICC) را اعلام کرد؛ اقدامی که این بار نام یک قاضی کانادایی را نیز در بر میگیرد. این تصمیم با واکنش تند دیوان و اعتراض فرانسه و سازمان ملل مواجه شده و به باور ناظران، روند فعالیت این نهاد قضایی را در رسیدگی به پروندههای مهمی مانند جنگ اوکراین و منازعه غزه با چالش جدی روبهرو میکند.
معنی این تحریمها چیست؟
بر اساس بیانیه وزارت خارجه آمریکا، کیمبرلی پروست، قاضی کانادایی دیوان کیفری بینالمللی، به دلیل مشارکت در صدور رأیی که مسیر تحقیق درباره نقش نیروهای آمریکایی در جنگ افغانستان را هموار کرد، مشمول تحریم شده است. این رأی در سال ۲۰۲۰ توسط شعبه استیناف ICC صادر شد و به دادستان اجازه داد بررسی اتهامهای جنایات جنگی و جنایت علیه بشریت در افغانستان از سال ۲۰۰۳ به بعد، از جمله نقش نیروهای آمریکایی، آغاز شود.
به همراه پروست، سه چهره برجسته دیگر دیوان نیز هدف تحریم قرار گرفتهاند: نیکلا گیو، قاضی فرانسوی؛ نزحت شمیمخان، معاون دادستان از فیجی؛ و مام ماندیایه نیانگ، معاون دادستان از سنگال. به گفته وزارت خارجه آمریکا، این اقدام در واکنش به نقش آنان در پیگیری پروندههای مربوط به اقدامات اسرائیل در نوار غزه و کرانه باختری اتخاذ شده است.
پیامدهای تحریم را چه هستند؟
بر اساس مقررات تحریم، داراییهای این افراد در حوزه قضایی آمریکا مسدود میشود و محدودیتهای مالی و مسافرتی علیه آنان اعمال خواهد شد. دولت آمریکا این اقدام را بخشی از دفاع از امنیت ملی خود و متحدش اسرائیل خوانده است. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در بیانیهای دیوان کیفری بینالمللی را «تهدیدی علیه امنیت ملی» و ابزاری برای «جنگ حقوقی علیه آمریکا و اسرائیل» توصیف کرد. او همچنین از کشورهای حامی این دیوان خواست در برابر «ادعاهای این نهاد ورشکسته» مقاومت کنند.
از چپ به راست: نیکلا گیو، قاضی دیوان کیفری بینالمللی از فرانسه؛ نزحت شمیمخان، معاون دادستان از فیجی؛ مام ماندیایه نیانگ، معاون دادستان از سنگال؛ و کیمبرلی پروست، قاضی از کانادا در این تصویر ترکیبی نمایش داده شدهاند. هر چهار نفر توسط ایالات متحده آمریکا تحریم شدهاند. (icc-cpi.int)
واکنش دیوان بینالمللی کیفری: این تحریم توهین ۱۲۵ کشور است!
دیوان کیفری بینالمللی در بیانیهای تحریمهای جدید را «حمله آشکار به استقلال یک نهاد قضایی بیطرف» دانست و آن را توهینی به ۱۲۵ کشور عضو خواند. در این بیانیه آمده است: «این تحریمها نه تنها استقلال دیوان، بلکه میلیونها قربانی بیگناه در سراسر جهان را هدف قرار داده است.» دیوان تأکید کرده که بدون توجه به فشارها، مأموریت خود را مطابق اساسنامه رم و تعهدات کشورهای عضو ادامه خواهد داد.
فرانسه نیز به سرعت واکنش نشان داد و با صدور بیانیهای خواستار لغو تحریمها شد. وزارت خارجه فرانسه نقش قضات و دادستانهای دیوان را «ضروری در مبارزه با بیکیفرمانی» توصیف کرد. سازمان ملل متحد نیز اعلام کرد که این تصمیم آمریکا پایههای عدالت بینالمللی را تضعیف میکند. استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل، افزود: «این تصمیم مانع جدی بر سر راه فعالیت دفتر دادستان ایجاد میکند.»
زمینهی این تنشها چیست؟
تنش میان آمریکا و دیوان کیفری بینالمللی به سالهای نخست ریاستجمهوری دونالد ترامپ بازمیگردد. در سال ۲۰۲۰، دولت ترامپ برای نخستینبار تحریمهایی علیه دادستان وقت، فاتو بنسودا، و یکی از معاونانش اعمال کرد؛ اقدامی که با محکومیت گسترده جامعه جهانی روبهرو شد. تحریمهای تازه علیه چهار قاضی فعلی، دومین موج تحریمها در کمتر از سه ماه گذشته به شمار میرود.
پروندههای حساس در در دستICC
دیوان کیفری بینالمللی که در سال ۲۰۰۲ تأسیس شد، صلاحیت رسیدگی به اتهامهای جنایت جنگی، جنایت علیه بشریت و نسلکشی را در کشورهای عضو دارد. این نهاد هماکنون مشغول بررسی چندین پرونده مهم است، از جمله:
- جنگ غزه و اتهامهای علیه رهبران اسرائیل و گروه حماس؛
- جنگ اوکراین و اتهامهای مطرحشده علیه روسیه؛
- پروندههای مربوط به سودان، میانمار، فیلیپین و ونزوئلا.
در نوامبر سال گذشته، قضات دیوان کیفری بینالمللی حکم بازداشت برای بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و یوآو گالانت، وزیر دفاع وقت این کشور، به اتهام جنایت جنگی صادر کردند. همچنین برای محمد ضیاب ابراهیم المصری، معروف به محمد ضیف از رهبران حماس، حکم مشابهی صادر شد.
تحریمها چگونه بر تاثیرگذای دیوان کیفری بینالمللی تاثیر میگذارد؟
تحریمهای جدید آمریکا میتواند استقلال و کارآمدی دیوان کیفری بینالمللی را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد. با این حال، کشورهای اروپایی و سازمان ملل تأکید کردهاند که این نهاد همچنان نقشی کلیدی در نظام عدالت بینالمللی دارد و باید بدون تهدید و فشار به کار خود ادامه دهد.
ارسال نظرات